ΤΟΞΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΑΠΗΣ

 Γράφει ο Τιμολέων Κυριακίδης

Με το βιβλίο αυτό ο Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής Νίκος Μαρκέτος,  κοινοποιεί γνώσεις, που σαν θεραπευτής έχει αποκτήσει είτε από την εκπαίδευση του, είτε από τις μελέτες του, είτε από τη θεραπευτική του εμπειρία. 

 Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε μη ειδικούς. Γι΄αυτό έχει αρκετά το εμπειρικό στοιχείο και πολλά παραδείγματα και λιγότερο την αυστηρή βιβλιογραφική μαρτυρία για κάθε άποψη που παρατίθεται, όπως θα είχε μια αμιγώς επιστημονική εργασία. Γι’ αυτόν τον λόγο η κριτική στο βιβλίο χρειάζεται να γίνει και ως προς το κριτήριο κατά πόσο καταφέρνει να είναι ένα κείμενο κατανοητό και εύληπτο για τον μη ειδικό αναγνώστη. Ή σε τι μπορεί να χρησιμεύσει αυτή η εργασία στον λήπτη.

 

Γιατί ένα κείμενο για την αγάπη; 

Στην εποχή μας που οι σχέσεις είναι ρευστές και αναλώσιμες, εντείνεται ο μεταφυσικός της χαρακτήρας αγάπης. Περισσότερο από ποτέ, η αγάπη αναπληρώνει το κενό της ύπαρξης, αντιπροσωπεύει την παρουσία, την υπέρβαση και τη συμβολική αθανασία.

Το παρόν βιβλίο αναφέρεται στις σχέσεις στο ζευγάρι, στις σχέσεις γονιών παιδιών, και γενικότερα στις σχέσεις μέσα στην οικογένεια.

Χρησιμοποιεί τον όρο τοξικότητα γιατί είναι ένας όρος που ακούμε παντού αυτό το καιρό, αλλά ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι η τοξικότητα δεν είναι ατομικό χαρακτηριστικό, αλλά χαρακτηριστικό της ίδιας της σχέσης, όταν εδραιώνεται μια νοσηρή δυναμική.

Ο τίτλος αναφέρεται σε τοξικές αγάπες, αλλά επεκτείνεται σε πεδία τοξικών οικείων σχέσεων, στα οποία είναι αμφίβολο αν υπάρχει αγάπη. Έτσι το κείμενο επερωτά τι είναι αυτό το συστατικό που δένει τους ανθρώπους σε σχέσης ζωής. Πολλοί ονομάζουν αγάπη αυτό που τους κρατάει σε ένα δεσμό. Μπορεί αυτό να είναι γνήσια αγάπη ή/και έρωτας, αλλά μπορεί να είναι εξάρτηση, εξουσία, συμφέρον ή φαντασιώσεις και απωθημένα που επιχειρεί το βιβλίο να διερευνήσει.

Η ύλη του βιβλίου είναι κατανεμημένη σε τρία μέρη.

Το πρώτο μέρος παρουσιάζει μια προσέγγιση της έννοιας της αγάπης, καθώς και τη θεώρηση της αγάπης από φιλοσοφικής, ηθικής, λογοτεχνικής και κοινωνικής πλευράς.

Το δεύτερο μέρος εισέρχεται σε γνώριμες δυσλειτουργικές αλληλεπιδράσεις που φθείρουν τη σχέση, όπως είναι οι εξαρτητικές σχέσεις, σχέσεις ελέγχου, σχέσεις εξουσίας, εκμεταλλευτικές σχέσεις, μέχρι τις πιο ακραίες καταστάσεις όπως ο σαδομαζοχισμός και η βία.

Το τρίτο μέρος παρουσιάζει θεωρίες που ερευνούν και εξηγούν πώς οι εκτροπές στη σχέση με τους πρωταρχικούς φροντιστές στα πρώτα χρόνια της ζωής, θέτουν το σκηνικό για τις ενήλικες ερωτικές σχέσεις και τις σχέσεις των γονιών με τα παιδιά τους.

Αυτό το τρίτο μέρος ίσως να ενδιαφέρει πιο πολύ τους ειδικούς. Ωστόσο  και σ’ αυτό το μέρος και ιδιαίτερα με τα πολλά παραδείγματα, μπορεί ο αναγνώστης να βρει κάτι που τον ενδιαφέρει προσωπικά. Αυτό το μέρος περιλαμβάνει ορισμένα σημεία από τις θεωρίες της σχολής των αντικειμενοτρόπων σχέσεων, μέσα από ένα συστημικό ενδιαφέρον για τη συνοργανωτική σχέση των διαφορετικών ιδεών. Επίσης παρουσιάζει την Θεωρία Πρόσδεσης (attachment) και τη θεωρία του Bowen.

Αναφορικά με τις θεωρίες Αντικειμενοτρόπων σχέσεων παρουσιάζει στοιχεία από τις θεωρίες της Melanie Klein, του  Ronald Fairnbairn (και ειδικά την «Ηθική άμυνα απέναντι στα κακά αντικείμενα»), του Wilfred Bion (και ειδικότερα την «προβλητική ταύτιση και Εμπερίεξη (Containment)»), της Margaret Mahler («στάδιο Αποχωρισμού – Ατομικοποίησης»), του Heinz Kohut (στοιχεία από τη «Ψυχολογία του εαυτού») και του Donald Winnicott  (ειδικότερα τον «ψευδή εαυτό»).

Συμπερασματικά, το παρόν βιβλίο πετυχαίνει να αποτελέσει ερέθισμα για μοίρασμα εμπειριών και μέσα από το μοίρασμα να αναγνωρίσει ο καθένας τη δική του συμμετοχή στη δυσλειτουργία της σχέσης και κατά συνέπεια να αποδίδει λιγότερο στους άλλους το φταίξιμο.